De Nationale Drug Monitor (NDM) geeft een overzicht van recente ontwikkelingen rondom middelengebruik en criminaliteit in Nederland. De meest actuele informatie staat op de bijbehorende website.

Sinds 2020 updaten we de onderdelen over illegale handel, productie en bezit van drugs en over criminaliteit en overlast door alcohol- en drugsgebruikers in de NDM. Dat doen we door meerdere keren per jaar gestructureerd gegevens uit bestaande registraties en onderzoeken te verzamelen, te analyseren en te rapporteren.

Sinds 2023 updaten we ook het onderdeel over wetgeving, beleid en preventie rondom drugs en criminaliteit. Daarnaast leveren we een bijdragen aan de producten voor het European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (EMCDDA).

We voeren dit onderzoek uit in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC).

De Nationale Drug Monitor op www.nationaledrugmonitor.nl geeft een actueel beeld van de ontwikkelingen op het gebied van alcohol- en druggerelateerde criminaliteit en overlast. Wij updaten de onderdelen over illegale handel, bezit en productie van drugs en over criminaliteit en overlast door alcohol- en drugsgebruikers.

Voor de Nationale Drug Monitor 2021 en 2022 updaten we de informatie over illegale handel, bezit en productie van drugs en over alcohol- en drugsgerelateerde criminaliteit en overlast. De updates over het jaar 2021 zijn nu gepubliceerd. De belangrijkste bevindingen vatten we hier samen.

Daling instroom opiumwetzaken in de strafrechtketen

In 2021 is, net als in 2020 de totale instroom van Opiumwetzaken bij het Openbaar Ministerie (OM) gedaald. Het aandeel Opiumwetzaken in de totale instroom van zaken bij het OM was echter ruwweg vergelijkbaar met voorgaande jaren. In 2021 daalde de instroom van softdrugszaken en steeg de instroom van harddrugszaken bij het OM. Softdrugszaken gingen vooral om cannabisteelt en in harddrugszaken ging het vooral om bezit ervan. Het totaal aantal afdoeningen van Opiumwetzaken door de rechter steeg in 2021 ten opzicht van 2020. Ongeveer één op de tien Opiumwetzaken eindigde in 2021 in vrijspraak. In 2020 was dat nog één op de twaalf

Minder geruimde hennepkwekerijen en ontmantelde methamfetaminelabs

In 2021 zijn minder hennepkwekerijen geruimd dan in het jaar ervoor. Mogelijk kan dit verklaard worden doordat opsporing van hennepgerelateerde criminaliteit minder prioriteit heeft gekregen en de capaciteit hiervoor onder druk stond. Daarnaast kan de afname mogelijk verklaard worden door innovaties in het productieproces. Ook het aantal ontmantelde methamfetaminelabs is in 2021 afgenomen in vergelijking tot 2020. Dit kan mogelijk verklaard worden door de prioriteit die de opsporing van methamfetaminelabs in 2020 kreeg. Mogelijk is daardoor de productie van methamfetamine ook in 2021 verstoord.

Toename van drugsonderzoeken voor rijden onder invloed

Sinds in 2017 de Wet middelenonderzoek bij geweldplegers in werking is getreden, heeft de politie meer bevoegdheden bij verdenking van rijden onder invloed. Vanaf de inwerkingtreding van deze wet is het aantal drugsonderzoeken wegens rijden onder invloed bij het Nederlands Forendisch Instituut (NFI) flink toegenomen. Ook het aantal onderzoeken naar de rijkgeschiktheid van personen wegens mogelijk problematisch drugsgebruik bij het Centraal Bureau voor de uitgifte van Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) is tussen 2017-2021 sterk gestegen.

Het aantal geregistreerde verdachten van rijden onder invloed was in 2020 terug op het niveau van 2018, na een stijging in 2018 en 2019. Het aantal door de rechter afgedane zaken voor rijden onder invloed daalde in 2020 ten opzichte van 2019. Mogelijk hangt dit samen met de coronamaatregelen. Net als in voorgaande jaren werden in 2020 bijna alle verdachten van rijden onder invloed schuldig bevonden.

Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC).

De notitie over de opbrengsten van de groepsgesprekken, waar in de update naar wordt verwezen, vindt u hieronder:

Notitie opbrengsten groepsgesprekken

Veel gemeenten hebben de laatste jaren gewerkt aan een integrale aanpak die zich specifiek richt op problematische jeugdgroepen. Bij gemeenten en het ministerie van Veiligheid en Justitie groeide zo de behoefte aan meer duidelijkheid over de vraag welke maatschappelijke effecten voortvloeien uit het groepsgedrag van jongeren in criminele en overlastgevende jeugdgroepen? En – in het verlengde hiervan – de vraag in hoeverre deze effecten kunnen worden vertaald in kosten en om welke bedragen het dan gaat?

In opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum heeft Cebeon in samenwerking met Regioplan explorerend onderzoek gedaan naar deze intrigerende vragen. Voor het eerst zijn de maatschappelijke effecten van criminele en overlastgevende jeugdgroepen gestructureerd in beeld gebracht. Tevens is een methodiek ontwikkeld om deze effecten uit te drukken in kosten. De inzichten die dit oplevert, zijn van belang voor zowel gemeenten als het ministerie. Het onderzoek onderstreept niet alleen het maatschappelijke belang om gerichte interventies te ontwikkelen voor problematische jeugdgroepen, maar laat ook zien dat zulke interventies zich (gedeeltelijk) kunnen terugverdienen. Dit inzicht kan bijdragen aan verdere optimalisering van de lokale aanpak en het faciliteren van de ketenpartners hierbij.

Klik hier voor het onderzoeksrapport.

Meer informatie?

Neem contact op met Miranda.

Een van de maatregelen die woningcorporaties kunnen nemen om woonoverlast te bestrijden is het inzetten van gedragsaanwijzingen. De woningcorporatie kan met
de huurder een vrijwillige gedragsaanwijzing aangaan die kan worden
neergelegd in een vaststellingsovereenkomst. Als het niet lukt om tot een
vrijwillige gedragsaanwijzing te komen, of als de huurder zich er niet aan
houdt, kan de woningcorporatie de rechter vragen om de huurder te
verplichten een of meer gedragsaanwijzingen na te leven.

Omdat het gebruik van gedragsaanwijzingen in de corporatiesector geen gemeengoed is, is onder de vlag van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) een pilot gedragsaanwijzing woonoverlast opgestart. In opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van VenJ heeft Regioplan de werking van gedragsaanwijzingen woonoverlast en de toepassing ervan in de praktijk onderzocht.

In het centrum van Amsterdam zijn gebieden aangewezen waarin geen alcohol in de openbare ruimte gedronken mag worden. Ook het bezit van geopende blikjes en flesjes met alcoholhoudende drank is in die gebieden verboden. Het doel van de verboden is om ernstige, hardnekkige overlast van alcoholmisbruikers tegen te gaan.

Het stadsdeel evalueert elk jaar of de alcoholverboden in de aangewezen gebieden moeten blijven bestaan, en of er eventueel andere gebieden zijn waar een alcoholverbod wenselijk is. In 2014 voerden wij voor de derde keer dit evaluatieonderzoek voor het stadsdeel uit. Daarbij maakten we gebruik van het eerder door ons ontwikkelde ‘afwegingsinstrument alcoholverbod’.

Meer informatie?
Neem contact op met Ger.

Eind 2012 voerde Regioplan in opdracht van het stadsdeel Amsterdam-West een onderzoek uit naar de effectiviteit van handhaving binnen de integrale aanpak van afval-hotspotlocaties. Dit onderzoek is uitgevoerd op grond van artikel 213a van de gemeentewet. Omdat handhaving onderdeel is van de integrale aanpak en dus niet op zichzelf staat, is de hele aanpak onderzocht.



De conclusies van het onderzoek zijn dat er gewerkt wordt met een concreet plan, maar dat de uitvoering nog wel een aantal knelpunten kent die moeten worden opgelost om de aanpak succesvol te maken. Ook de monitoring door het stadsdeel laat zien dat er resultaten geboekt zijn, maar dat de aanpak op een aantal punten nog verbeterd moet worden.

Evaluatie van het jeugdveiligheidsbeleid van de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht.



Regioplan onderzocht of het jeugdveiligheidsbeleid van de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht dusdanig is opgezet en wordt uitgevoerd, dat het effectief kan zijn. Het onderzoek laat zien dat de problematiek in de gemeente beperkt is, en de gemeente daar goed zicht op heeft. De gemeente kiest voor een preventieve aanpak van de problematiek via het CJG en het scheppen van voorzieningen en daarnaast voor – daar waar nodig – een repressieve inzet op jongerenoverlast. De gemeente laat echter kansen liggen voor een daadwerkelijk effectieve aanpak. De belangrijkste oorzaken daarvan zijn dat de netwerkstructuur van het CJG nog onvoldoende wordt benut en de domeinen zorg en veiligheid onvoldoende op elkaar zijn afgestemd.

In het stadsdeel Nieuw-West zijn vier gebieden aangewezen waar een alcoholverbod van kracht is. In die gebieden is het verboden om op een openbare plaats alcoholhoudende drank te gebruiken of om aangebroken flessen, blikjes en dergelijke met alcoholhoudende drank bij zich te hebben.



Regioplan evalueerde de alcoholverboden in stadsdeel Nieuw-West. De evaluatie geeft inzicht in de huidige stand van zaken in de vier gebieden waar een alcoholverbod geldt. Tevens biedt het onderzoek aanknopingspunten om te beslissen of de bestaande alcoholverboden moeten worden beëindigd en of er nieuwe alcoholverboden nodig zijn.



In het onderzoek gebruikten we een eerder ontwikkeld uniek beslismodel waarmee relatief snel en eenvoudig een volledige afweging gemaakt kan worden over de toepassing van alcoholverboden.

Regioplan-onderzoeker Ad Schreijenberg schreef voor het managementblad Beveiliging een artikel over de effectiviteit van veiligheidsmaatregelen in het openbaar vervoer. Het artikel verscheen in het nummer van Beveiliging van 18 oktober 2012.



Monitoronderzoek laat zien dat het openbaar vervoer in Nederland ieder jaar veiliger wordt. Blijkbaar zetten OV-bedrijven dus de juiste maatregelen in om er voor te zorgen dat het aantal incidenten afneemt en we ons veiliger voelen. Welke maatregelen hier de grootste bijdrage aan leveren is moeilijk te zeggen. Net zoals het per maatregel moeilijk te zeggen is of er überhaupt een effect van uitgaat. Het pakket aan maatregelen werkt. Toch is dat, zeker in crisistijden, een onbevredigende gedachte. Het kan zomaar zijn dat sommige (dure) maatregelen ingezet worden terwijl ze amper iets opleveren. Van welke maatregelen is het waarschijnlijker dat ze werken dan van andere? Daar geeft het artikel een antwoord op.

Mede naar aanleiding van een toename van uitgaansgeweld en overlast in eerdere jaren hebben zes partijen in januari 2011 de samenwerkingsovereen-komst Veilig Uitgaan Leidsbuurt ondertekend. De samenwerking volgt de methodiek van de Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan (KVU), die veel nadruk legt op de verbetering van de structuur van de lokale samenwerking.

Na de eerste vijftien maanden is een tussenbalans opgemaakt, waarin is vastgesteld welke onderdelen goed lopen, op welke onderdelen verbetering nodig is en wat de prioriteiten voor de resterende projectperiode zouden moeten zijn. Nu er bijna twee jaar verstreken zijn, is er behoefte aan een evaluatie door een externe partij. Regioplan voerde deze evaluatie in opdracht van het stadsdeel Amsterdam Centrum uit.