Als beleidsonderzoeker bij Regioplan ben ik werkzaam binnen het team Zorg en Veiligheid, wat goed aansluit bij mijn criminologische achtergrond. Ik hou me bezig met uiteenlopende projecten binnen dit onderwerp, maar ik vind het ook erg leuk om mijn horizon te verbreden en werk te verrichten binnen andere sociaal-maatschappelijke thema’s. Door mijn ervaring met kwantitatief en kwalitatief onderzoek te combineren streef ik ernaar om tot heldere analyses en concrete aanbevelingen te komen, en zo bij te dragen aan beleid dat werkt in de praktijk.

Structureel schoolverzuim kan een indicatie zijn van de ontwikkeling van risicovol gedrag bij jongeren, onder andere richting criminaliteit. In een recent afgerond actieonderzoek onderzochten ketenpartners in Amsterdam wat er voor nodig is deze jongeren beter te helpen. Het rapport is nu openbaar!

Hoe kunnen we jongeren die structureel schoolverzuimen beter helpen ter voorkoming van risicovol gedrag richting criminaliteit? En hoe kan het strafrechtelijk kader van de Methodische Aanpak Schoolverzuim (MAS) hier aan bijdragen? Dat is de centrale vraag in het actieonderzoek dat wij uitvoerden in opdracht van de gemeente Amsterdam.

Binnen de MAS werken scholen, leerplicht, jeugd(gezondheids)zorg, Halt, de politie, het Openbaar Ministerie, de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) en jeugdbescherming samen aan het begeleiden van jongeren terug naar een passend onderwijsprogramma. Het onderzoek richtte zich op de mogelijkheden om binnen deze aanpak ook strafrechtelijke instrumenten, zoals het proces-verbaal (pv), effectief in te zetten, en wat dit vraagt van het onderlinge samelspel tussen de ketenpartners.

Samen met een werkgroep van ketenpartners vertaalden we kansen en behoeften naar acties om uit te proberen. Denk aan het vroegtijdiger betrekken van de RvdK of jeugdbescherming, het combineren van zorg en strafrechtelijke interventies, of het voeren van preventieve gesprekken op scholen. Door reflectie en evaluatie van de acties, ontstond een meer gedeeld begrip van de knelpunten en verbetermogelijkheden.

Het actieonderzoek leverde waardevolle lessen op over de nodige samenwerking, afstemming en het delen van expertise. Zo bleek onder andere dat structurele contactmomenten, wederzijds begrip en een gedeelde visie tussen ketenpartners essentieel zijn om jongeren effectief te ondersteunen.

Interesse? Download hier dan het rapport!

Dit onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van de gemeente Amsterdam en in samenwerking met ketenpartners in het onderwijs, de zorg en het strafrecht.

Binnen de MAS werken verschillende ketenpartners samen om schoolverzuimende jongeren terug te begeleiden naar passend onderwijs. In dit actieonderzoek is onderzocht hoe het strafrechtelijk kader binnen die aanpak effectiever ingezet kan worden.

Schoolverzuim kan een indicatie zijn van onderliggende problematiek en mogelijk risicovol gedrag bij jongeren. In Amsterdam zochten ketenpartners binnen de MAS naar manieren om hun samenwerking te verbeteren en het strafrechtelijk kader effectiever toe te passen, zonder het zorgkader uit het oog te verliezen. In een lerend en reflectief proces werkten we met vertegenwoordigers van scholen, leerplicht, OM, politie, Halt, de Raad voor de Kinderbescherming, jeugdbescherming en jeugd(gezondheids)zorg. Door middel van drie intensieve werksessies zijn kansen en behoeften vertaald naar acties die direct in de praktijk zijn getest. Uit het onderzoek blijkt onder meer dat het vroegtijdig betrekken van ketenpartners zoals de RvdK en jeugdbescherming van meerwaarde is, dat zorg en strafrecht beter gecombineerd kunnen worden ingezet, en dat een duidelijke visie van leerplichtambtenaren op het gebruik van pv’s bijdraagt aan effectiviteit en samenwerking.

In april 2023 ging de website uitelkaarmetkinderen.nl (het DigiPlein) online. Het doel van het DigiPlein is om ouders en professionals te helpen een scheiding beter te laten verlopen, zodat de kinderen er zo min mogelijk schade van ondervinden. In opdracht van het WODC, evalueerden we samen met Motivaction in hoeverre de website aan dit doel bijdraagt.

Het DigiPlein is een van de opbrengsten van het landelijke programma Scheiden Zonder Schade, dat moet bijdragen aan het beter laten verlopen van scheidingen en het terugdringen van het aantal complexe scheidingen. In het kader van dit programma is onder andere het DigiPlein ontwikkeld: een website waar ouders en professionals terecht kunnen voor betrouwbare informatie over de diverse thema’s die bij een scheiding komen kijken. Daartoe behoren thema’s als financiën, juridische vraagstukken en emotionele ondersteuning van ouders en kinderen. Een toegankelijk en compleet informatieaanbod moet voorkomen dat ouders tijdens een scheiding overweldigd raken door een overvloed aan versnipperde informatie en dat professionals langs elkaar heen werken.

Onze evaluatie van het DigiPlein bestond uit een reconstructie van de beoogde werking van de website, gecombineerd met literatuuronderzoek naar wetenschappelijke inzichten over goede scheidingsvoorlichting. Vervolgens hebben we onderzocht of de website in de praktijk ook werkt zoals beoogd. Daarvoor hebben we interviews en enquêtes afgenomen onder ouders en professionals. Een rode lijn in onze onderzoeksbevindingen was daarbij dat het DigiPlein inhoudelijk goed aansluit op de behoeften van ouders, maar dat meer bekendheid van de website nodig is om de effectiviteit te verhogen.

Op basis van dit onderzoek hebben we een aantal aanbevelingen gedaan, die zich met name richten op hoe het bereik van de website kan worden verbeterd en de wijze waarop professionals hierbij kunnen worden betrokken.

Meer weten? Download hier dan het hele eindrapport en de bijbehorende factsheet, of neem contact op met onderzoekers Katrien de Vaan of Niek van Ansem.

Op 6 maart is het werkpakket op basis van de ‘Leidraad Werken aan Veiligheid’ gepubliceerd! Dit pakket helpt gemeenten bij de inrichting van stevige lokale teams op het thema veiligheid.

Als lid van de Expertgroep ‘Leidraad Werken aan Veiligheid’ heeft Katrien de Vaan dit werkpakket ontwikkeld, samen met Els van der Weele, Marieke Blanken en Trijntje Kootstra. De afgelopen vijf jaar heeft de Expertgroep – als strategische adviseurs en projectleiders – al meer dan 50 gemeenten ondersteund bij de implementatie van de Leidraad.

Met dit nieuwe werkpakket bieden we vijf bouwstenen om dit fundament verder te versterken. Heb je vragen of behoefte aan ondersteuning binnen jouw gemeente? Neem dan gerust contact op met Katrien!

In opdracht voor het Expertisecentrum huiselijk geweld en kindermishandeling hebben wij de afgelopen maanden samengewerkt om kennis te verspreiden over de aanpak van stalking. We hebben een training, webinar en een sessie op de vakmiddag over de aanpak van stalking mogen geven aan een breed scala aan professionals in de regio Hart van Brabant.

In alle gesprekken die wij hebben herhalen we elke keer dat de aanpak van stalking een gemeenschappelijk opdracht is waarbij snel, sensitief en adequaat handelen van veel verschillende partijen nodig is. Goede samenwerking is dus essentieel!

Onze collega Romy van den Dungen en Philomenia Arissen werden geïnterviewd door het Expertisecentrum huiselijk geweld en kindermishandeling over het belang van het delen van kennis en de behoeftes van slachtoffers en plegers. In dit interview gaven zij de volgende belangrijke acties aan:

• Zorg voor voldoende kennis over stalking;
• Stel per organisatie een vast contactpersoon aan voor slachtoffer/pleger;
• Maak afspraken over behoud van overzicht en procesbewaking;
• Herken stalking vroegtijdig.

In de training die Romy en Philomenia geven staat de vraag ‘Wat kan je morgen anders doen?’ centraal. Want deze kleine stappen maken vaak al een grote impact! Heb je interesse in de training voor jouw organisatie? Neem dan contact op met Romy via romy.van.den.dungen@regioplan.nl

Benieuwd naar het gehele interview? Lees hier het complete interview.

Kijk hier het webinar terug, of meld je aan voor de training in de regio Hart van Brabant!

Samen met de gemeente Utrecht, CoMensha, Veilig Thuis en Moviera werkten wij in een actieonderzoek aan het verbeteren van de signalering, melding en opvolging van criminele uitbuiting. Het traject leverde concrete inzichten en aanbevelingen op om de samenwerking te versterken.

In Utrecht werken verschillende ketenpartners samen om criminele uitbuiting te signaleren, melden en op te volgen. In dit actieonderzoek, uitgevoerd in opdacht van de gemeente Utrecht, is verkend hoe deze samenwerking kan worden versterkt, zodat signalen sneller worden opgepakt en slachtoffers betere en passender ondersteuning krijgen. Daarbij was er speciale aandacht voor jongeren tot 23 jaar.

Criminele uitbuiting is vaak lastig te herkennen, mede doordat slachtofferschap en daderschap soms door elkaar lopen. De gemeente Utrecht, CoMensha, Veilig Thuis en Moviera onderzochten daarom in een lerend en reflectief proces, begeleid door Regioplan, welke verbeterkansen er zijn voor signaleren, melden, opvolgen en samenwerken. Binnen de werkgroep formuleerden de partners gezamenlijke leer- en onderzoeksvragen, voerden acties uit en reflecteerden op de opbrengsten. Zo werd, onder andere, het beschikbare hulpaanbod in kaart gebracht, een focusgroep georganiseerd om ontbrekend aanbod en verbeterkansen te bespreken en de pilottraining voor het signaleren van criminele uitbuiting geëvalueerd. In deze pilot werden zestien organisaties – waaronder jeugdhulpverlening, verslavingszorg, maatschappelijke opvang en verstandelijk gehandicaptenzorg – getraind om signalen van criminele uitbuiting beter te herkennen en te weten hoe deze te melden

De uitkomsten laten zien dat trainingen bijdragen aan bewustwording, maar dat structurele borging nodig is om kennis levend te houden. Ook blijken duidelijke meldstructuren en een betere afstemming tussen partners belangrijk voor het effectiever oppakken van signalen. Het aanstellen van aandachtsfunctionarissen, het versterken van samenwerking met onder meer scholen en politie, en het verder ontwikkelen van uitstapprogramma’s en juridisch advies voor slachtoffers worden gezien als kansrijke vervolgstappen.

In lijn met de maatschappelijke tendens om stevig grenzen te stellen aan seksueel grensoverschrijdend gedrag, werd op 1 juli 2024 het verbod op seksuele intimidatie in het openbaar van kracht. Samen met de Open Universiteit evalueert Regioplan de handhaving van dit verbod.

De afgelopen jaren is er veel veranderd in de opvattingen over seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. Dat heeft geleid tot aanscherping van de wetgeving op dit vlak. Onderdeel daarvan is de strafbaarstelling, per 1 juli 2024, van seksuele intimidatie in het openbaar.

Handhaving van dit verbod gebeurt door de politie. In een aantal zogenaamde ‘koplopergemeenten’ worden daarnaast ervaringen opgedaan met handhaving door buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s). Beide vormen van handhaving zijn het komende jaar onderwerp van een evaluatie door Regioplan en de Open Universiteit. Daarbij staat de vraag centraal hoe de handhaving in de praktijk verloopt, welke resultaten dat oplevert en of de handhaving effectief is. Specifiek voor de handhaving door boa’s wordt onderzocht aan welke randvoorwaarden moet worden voldaan om in de toekomst handhaving van dit verbod door boa’s ook in andere gemeenten in te kunnen voeren.

De uitkomsten van de evaluatie worden medio 2026 verwacht.

Achtergrond

De afgelopen jaren is er veel veranderd in de opvattingen over seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. Dat heeft geleid tot aanscherping van de wetgeving op dit vlak. Onderdeel daarvan is de strafbaarstelling, per 1 juli 2024, van seksuele intimidatie in het openbaar. Handhaving van dit verbod gebeurt door de politie. In een aantal zogenaamde ‘koplopergemeenten’ worden daarnaast ervaringen opgedaan met handhaving door buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s).

Het onderzoek

Beide vormen van handhaving zijn het komende jaar onderwerp van evaluatie door Regioplan en de Open Universiteit. Daarbij staat de vraag centraal hoe de handhaving in de praktijk verloopt, welke resultaten dat oplevert en of de handhaving effectief is. Specifiek voor de handhaving door boa’s wordt onderzocht aan welke randvoorwaarden moet worden voldaan om in de toekomst handhaving van dit verbod door boa’s ook in andere gemeenten in te kunnen voeren.

De uitkomsten van de evaluatie worden medio 2026 verwacht.

Gemeenten hebben de mogelijkheid om hun Bibob-beleid aan te passen op lokale behoeften, waardoor ze de eigen integriteit beschermen tegen het faciliteren van criminele activiteiten. Hierdoor kan het Bibob-beleid per gemeente verschillen, evenals in de provincie Noord-Holland.

In 2019 heeft de provincie Noord-Holland een onderzoek uitgevoerd naar de toepassing van Wet Bibob door middel van een vragenlijst onder de gemeenten. De resultaten van dit onderzoek hebben geleid tot aanbevelingen. Inmiddels is de Wet Bibob in 2020 en in 2022 gewijzigd, waardoor onder andere de reikwijdte van de wet is verruimd.

Regioplan heeft onderzoek gedaan naar het Bibob-beleid in de gemeenten van de provincie Noord-Holland. Hierbij is getoetst of de wetswijzigingen uit 2020 en 2022 zijn doorgevoerd en is onderzocht welke ontwikkelingen de aanbevelingen uit 2019 hebben opgeleverd. Zo is inzichtelijk gemaakt in hoeverre de gemeenten in de provincie Noord-Holland de Wet Bibob uitvoeren en waarin de gemeenten bij de uitvoering van de Wet Bibob kunnen worden ondersteund, door bijvoorbeeld het RIEC of het LBB.

Meer weten over wat wij met een evaluatie kunnen betekenen voor uw eigen gemeente of provincie? Neem dan gerust contact op met Coco Bastiaansen.