In de EU zijn afspraken gemaakt over de bestrijding van langdurige werkloosheid. Eén van de afspraken bepaalt dat aan eenieder die werkloos wordt en niet op eigen kracht werk vindt, binnen een jaar aanbod (’traject’) wordt gedaan ter ondersteuning van de terugkeer naar de arbeidsmarkt. Dit beleid is in Nederland bekend onder de naam ‘de sluitende aanpak’. Regioplan deed onderzoek naar de omvang van de doelgroep en de productie van de trajecten over het verslagjaar 2001. Ook de resultaten van het beleid (krijgt de doelgroep binnen een jaar een traject?) zijn vastgesteld.

Sinds 1999 stelt het Rijk extra middelen beschikbaar om langdurige werkloosheid te voorkomen. Dit beleid, de zogenaamde ‘sluitende aanpak’, komt voort uit afspraken die in EU-verband zijn gemaakt. Het is erop gericht om alle werkzoekenden een nieuwe start te bieden voordat zij twaalf maanden werkloos zijn. Regioplan heeft in kaart gebracht hoe groot de doelgroep was, wat het bereik en wat de resultaten van de sluitende aanpak waren in het jaar 2000.

In 1999 is het Ministerie van SZW samen met organisaties binnen en buiten de overheid gestart met een experiment om langdurig werklozen naar de bouwarbeidsmarkt te leiden door middel van contract compliance. In het bouwbestek van een aantal projecten van de Rijksgebouwendienst (onderdeel van het Ministerie van VROM), het Ministerie van V&W en het Ministerie van Defensie zou een verplichting tot het inschakelen van werklozen worden opgenomen, in de orde van grootte van 2% tot 5% van de loonsom van het project. De aanpak is nooit goed van de grond gekomen. Er zijn slechts vijf werklozen ingestroomd. Als externe oorzaken gelden (1) de omslag van een ruime naar een krappe arbeidsmarkt, waardoor het steeds moeilijker werd om kandidaten te vinden, en (2) de lange periode tussen het vaststellen van het bestek en de start van de bouwwerkzaamheden op het project, waardoor het experiment veel meer tijd vroeg dan voorzien. De evaluatie laat zien dat de methode van sociaal bestek niet zo geschikt is voor grote en langlopende projecten. Deze vorm van contract compliance lijkt een verplichting voor de aannemers, maar is in de praktijk vooral een verplichting voor de overheid, die kandidaten moest aanleveren. De voorbereiding en de uitvoering blijken erg tijdrovend.

Met het instrument Activering en Controle (A&C) proberen uitvoeringsinstellingen (uvi’s) de uitstroom van WW-ers uit de werkloosheid te bevorderen. Er geldt een min of meer vaste systematiek met een intake en maandelijkse vervolggesprekken. Ernst & Young Consulting heeft in 1998 de uitvoering van A&C door de uvi’s in kaart gebracht. Regioplan heeft in 1998/1999 de effecten gemeten in termen van verkorting van de uitkeringsduur. Daarvoor is in twee GAK-districten gedurende vijf maanden een, voor Nederland vrij uniek, experiment opgezet, waarin enkele honderden werklozen betrokken zijn.

Het vergroten van arbeidsdeelname en het tegengaan van werkloosheid en uitkeringsafhankelijkheid behoort tot de beleidsvoornemens van de RWI. De wens tot bevordering van doeltreffendheid en doelmatigheid van re-integratie-inspanningen ligt in het verlengde daarvan. Voor personen die in de afgelopen periode herhaaldelijk werkloos zijn geworden, kan met reden worden getwijfeld aan de doeltreffendheid en doelmatigheid van de eventueel ingezette re-integratiemiddelen. Onbekend is echter hoe deze groep is samengesteld, welke oorzaken leiden tot hun herhaalde werkloosheid en welke relatie er bestaat met eventuele re-integratiepogingen. Om in deze informatie te voorzien, heeft de Raad voor Werk en Inkomen (RWI) het onderhavige onderzoek laten uitvoeren.