In opdracht van het Amsterdamse stadsdeel Zuidoost heeft Regioplan de vormgeving en haalbaarheid van zogenaamde economische Kansenzone(s) in het eigen stadsdeel verkend. We zijn tot ons advies gekomen op basis van gericht onderzoek onder stakeholders naar zowel de economische kansen als knelpunten van het stadsdeel.

In opdracht van de Rekenkamercommissie van de gemeente Ooststellingwerf heeft Regioplan onderzoek gedaan naar de doeltreffendheid en doelmatigheid van het economisch beleid van de gemeente. Op basis van de resultaten van het onderzoek wil de Rekenkamercommissie aanbevelingen kunnen doen die kunnen leiden tot een verbetering van de doeltreffendheid en doelmatigheid van het economisch beleid.

Welke beleidsopgaven komen er op de middellange termijn op de steden in Nederland af? Dat heeft Regioplan in kaart gebracht voor DG Wonen, Wijken en Integratie (WWI) van het ministerie van VROM. Het onderzoek biedt een overzicht van de belangrijkste stedelijke opgaven en geeft aan op welke trends deze zijn gebaseerd en in welke mate deze trends en ontwikkelingen beïnvloedbaar zijn. Indien stad en regio een opgave niet kunnen oppakken, kan een rol weggelegd zijn voor de rijksoverheid. Verder is ook nadrukkelijk bestudeerd welke rol de private sector kan spelen. De opgaven zijn geclusterd naar demografie, wonen, participatie, sociale cohesie, economie en duurzaamheid.

Sinds het voorjaar van 2005 zijn in Charlois en Feijenoord in Rotterdam Zuid zogenoemde economische kansenzones ingesteld. Het directe doel daarvan is om het ondernemerschap en de bedrijvigheid in deze aandachtswijken te stimuleren. Regioplan heeft met Ernst & Young de eerste twee jaar van de kansenzones geëvalueerd. Als onderdeel van de aanpak is er een investeringspremieregeling ingesteld en daarnaast is er aandacht voor jonge starters, voor vastgoedontwikkeling ten behoeve van ondernemers en er is een OZB-fonds ingesteld voor gezamenlijke investeringen door ondernemers. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam en het ministerie van Economische Zaken namens de betrokken ministeries.

Sinds 1998 werken rond het Mercatorplein in Amsterdam winkeliers, vastgoedeigenaren, stadsdeel en overige betrokkenen samen aan het economisch profiel van het winkelgebied en de ruimtelijke en sociale kwaliteit in brede zin. In opdracht van het stadsdeel De Baarsjes en met betrokkenheid van alle stakeholders heeft Regioplan geëvalueerd in welke mate de door publieke en private partners gestelde doelen zijn gehaald. Verder is onderzocht welke doorontwikkelingsmogelijkheden er zijn, welke meerwaarde deze opleveren en of er draagvlak voor is. Voor de toekomst adviseert Regioplan continuering onder de voorwaarde van een sterkere focus op economische doelen en meer commitment van de private partners.

In 2005 zijn in de wijken Feijenoord en Charlois in Rotterdam-Zuid de economische kansenzones van start gegaan. Als onderdeel van dit door de gemeente met lokale partners en het rijk opgezette programma ter stimulering van het economische profiel en draagvlak van deze achterstandswijken is een investeringspremieregeling ingesteld. Daarnaast wordt gemeentelijk vastgoed geschikt gemaakt voor startende en kleinschalige ondernemers, is er een OZB-fonds ingesteld voor gezamenlijke investeringen door ondernemers en is een financieringsarrangement voor ondernemers uit de wijken opgezet in samenwerking met enkele banken. Regioplan heeft met Ernst & Young in kaart gebracht wat de voorlopige resultaten zijn van deze innovatieve aanpak. De kern van het advies is ‘volhouden en verbreden’ van de gekozen aanpak.

Deventer voert sinds jaren een actief grondbeleid. Door strategische en anticiperende grondaankopen voert de gemeente regie over de ontwikkeling van bouwlocaties. Voor de rekenkamercommissie onderzocht Regioplan drie majeure locatieontwikkelingen: Vijfhoek, Grachtengordel en Bedrijvenpark A1. Onderzocht is in welke mate het bouwclaimmodel is toegepast en tot welke beleidsmatige, bestuurlijke, financiële en overige effecten dit heeft geleid. Van een bouwclaim is sprake indien de gemeente grond verwerft van een private partij in ruil voor geld én de toezegging dat de private partij na ontwikkeling van de grond recht heeft op de bouw van een vooraf afgesproken aantal woningen. Zorgvuldigheid is daarbij geboden.

Voor de Kamer van Koophandel Amsterdam heeft Regioplan het concept van de economische kansenzone uitgewerkt voor Amsterdam Nieuw West. De primaire doelstelling van de kansenzone is het stimuleren van bedrijvigheid en ondernemerschap in dit gebied. In veel wijken is er sprake van een cumulatie van maatschappelijke problemen gecombineerd met majeure stedelijke herstructureringsprogramma’s (bijvoorbeeld Kolenkitbuurt, Overtoomseveld). Voor gevestigde ondernemers levert dit problemen op, hoewel ook sprake is van veel nieuwe economische dynamiek. Het kansenzoneconcept is offensief uitgewerkt, gericht op minder regels, lagere lasten en in het algemeen een innovatieve aanpak. Niet (alleen) de problemen staan centraal, maar vooral ook de kansen.

De provincie Noord-Brabant heeft met de gemeenten regiogewijze afspraken gemaakt over het regionale sociale beleid. Op basis van intentieverklaringen zijn veel projecten opgezet gericht op zorg, welzijn en wonen. In opdracht van de provincie is bezien welke resultaten deze afspraken inmiddels hebben opgeleverd. De evaluatie kijkt niet alleen achterom, maar voorziet ook in concrete aanbevelingen om beleid en vooral ook de organisatie van het regionale sociale beleid in de toekomst verder te verbeteren.

De samenwerking tussen ondernemers op bedrijventerreinen en in winkelgebieden komt vaak moeilijk van de grond. Toch is door samenwerking belangrijke winst te behalen en is er bovendien op terreinen als veiligheid, ruimtelijke kwaliteit, promotie en marketing veel te doen in aanvulling op datgene wat de overheid wordt geacht te doen. Een in het buitenland beproefd concept hiervoor waarbij ondernemers verplicht bijdragen aan gezamenlijke investeringen, is het Business Improvement District (BID). Regioplan onderzocht voor het Ministerie van Economische Zaken het draagvlak hiervoor, de mogelijke vorm van een BID in de specifieke Nederlandse context en de voorwaarden waaraan een BID moet voldoen.