Op dit moment is er een tekort aan zorgprofessionals in Caribisch Nederland. In combinatie met de toenemende vergrijzing en de verwachte toename van de zorgvraag, zal ertoe leiden dat het tekort wellicht zal toenemen en vraagt om maatregelen die het (toekomstige) tekort aan zorgpersoneel kunnen oplossen. Regioplan gaat hiervoor, in opdracht van het ministerie Volksgezondheid, Welzijn en Sport – directie Zorg en Jeugd Caribisch Nederland, onderzoek doen naar de huidige capaciteit en eventuele capaciteitstekorten van zorg- en welzijnsinstellingen op de BES-eilanden.

Onderzoeksactiviteiten

Het doel van het onderzoek is om op te halen wat de huidige personele capaciteit is van de zorg- en welzijnsinstellingen, de in- door- en uitstroom in de zorg en welzijnsfuncties inzichtelijk te maken. Op basis van die gegevens maken we vervolgens een inschatting van welke capaciteit nodig is voor een passend en dekkend aanbod van zorg en welzijn in 2035 op de BES-eilanden.

Voor het onderzoek voeren we allereerst een documentanalyse uit (gericht op het in beeld brengen van de huidige capaciteit in zorg en welzijn, evenals de relevantie demografische, sociale en medische ontwikkelingen op de BES-eilanden en het huidige en toekomstige beleid inzake zorg en welzijn op de eilanden) en voeren we verdiepende gesprekken met professionals in zorg en welzijn. Vervolgens vragen we zorgorganisaties om via een digitale enquête hun huidige capaciteit te rapporteren en een inschatting te maken van de huidige en toekomstige tekorten.

De resultaten van het onderzoek zullen we verwerken in een rapportage die we presenteren en bespreken met een delegatie van (zorg)organisaties van de drie eilanden.

Valongevallen vormen een belangrijk probleem onder senioren. Valongevallen kunnen leiden tot letsel bij ouderen en kunnen daarnaast zorgen voor angst om opnieuw te vallen. Hierdoor kan de zelfredzaamheid van senioren aanzienlijk afnemen, bepaalde activiteiten kunnen of durven zij niet meer alleen te ondernemen. Hierdoor moeten zij vaker een beroep doen op (mantel)zorg of is er sneller een opname in een verpleeg- of verzorgingstehuis nodig. De verwachting is dat, ook in Den Haag, het aantal inwoners met een verhoogd valrisico op blijft lopen.

Aanpak valpreventie ‘Den Haag blijft staan’

De gemeente Den Haag maakt voor de valpreventie-aanpak gebruik van de aanpak ‘Den Haag blijft staan’ van Sportief Plus. Met deze aanpak wordt beoogd meer bewustwording, meer zelfvertrouwen en minder beweegangst te creëren. Het doel van de valpreventietraining is dat senioren uiteindelijk minder zullen vallen waardoor de zorgkosten lager zijn en ze langer thuis kunnen wonen met een hogere kwaliteit van leven. De training richt zich daarom op het stimuleren van duurzaam ander gedrag in een veiligere omgeving.

Onderzoek

Het doel van dit onderzoek is om na te gaan of, maar vervolgens met name ook op welke manier, de aanpak ‘Den Haag blijft staan’ werkt. Om dit te onderzoeken zijn er allereerste relevante gemeentelijke beleidsstukken bestudeerd en is er een werksessie gehouden met de betrokken beleidsmedewerkers en medewerkers van Sportief Plus om de beoogde werking van de aanpak in kaart te brengen. Om na te gaan of dit in de praktijk ook zo werkt zijn (telefonische) interviews met deelnemers van de trainingen gehouden, heeft een groepsgesprek met stakeholders plaatsgevonden, zijn onderzoekers aanwezig geweest bij een aantal trainingen, is er een vragenlijst onder zowel de trainers als de deelnemers gehouden. Om de effecten op de langere termijn inzichtelijk te maken zijn deelnemers een jaar na deelname nogmaals (telefonisch) geïnterviewd.

Resultaten

Op basis van de resultaten van het onderzoek kan worden gesteld dat de training effectief is:
• over het algemeen scoren de deelnemers aan het eind van de training beter op de balans oefeningen dan aan het begin van de training;
• Na een jaar geeft 69 procent van de respondenten aan in de afgelopen twaalf maanden niet te zijn gevallen; degenen die wel zijn gevallen zeggen dat dit niet meer is dan voorheen;
• De valpreventie heeft daarnaast de zelfverzekerdheid van deelnemers bij het bewegen aanzienlijk vergroot;
• Inhoudelijk wordt de training door deelnemers hoog gewaardeerd op laagdrempeligheid, door de mate waarin de oefeningen aansluiten op hun individuele niveau.

Meer weten?
Neem dan contact op met Coco Bastiaansen of lees hier het eindrapport!

Landelijke hervormingen zoals beoogd met het Toekomstscenario Kind- en gezinsbescherming
en de Hervormingsagenda Jeugd gaan de komende jaren veel vragen van gemeenten.
Gemeenten krijgen een grotere rol in het organiseren én bieden van passende hulp aan hun
inwoners, waaronder jeugdigen en gezinnen. Concreet houdt dit in dat de lokale teams van
gemeenten meer verantwoordelijkheden krijgen, en zowel basale hulpvragen als hulpvragen die
meer specialisme vereisen moeten kunnen oppakken. Complexe casuïstiek is een voorbeeld van casuïstiek die meer specialisme vereist. Regie op complexe casuïstiek helpt om effectieve hulpverlening van de grond te krijgen: dat is een belangrijk inzicht uit onze onderzoeken en uit de Online Kenniskamer die wij organiseerden voor gemeenten, waarover we dit artikel schreven! 

Belang van regie op complexe casuïstiek

Bij complexe casuïstiek spelen er bij inwoners tegelijkertijd problemen op meerdere leefgebieden, zoals financiële problemen, opvoedproblematiek en psychische problematiek. Deze problemen houden doorgaans verband met elkaar. De hulpverlening is dan gebaat bij een integrale aanpak vanuit een systeemgerichte blik, die is gebaseerd op een diepgaande analyse van de problematiek. Wat we in de praktijk echter veel in complexe casussen zien gebeuren, is dat deze wijze van hulpverlening niet goed tot stand komt. Er zijn dan meerdere hulpverlenende partijen aangehaakt die allemaal actief zijn op hun eigen stukje expertise, zonder dat er (voldoende) verbinding tussen hulpverleningstrajecten wordt gelegd. Dat maakt de hulpverlening ineffectief en leidt tot veel frustraties bij zowel cliënten als hulpverleners.

Complexe casuïstiek vraagt om een stevige vorm van regie door capabele regisseurs die
weliswaar zelf slechts beperkt hulp bieden, maar die wel over hulpverleningsvaardigheden
moeten beschikken om te komen tot een effectieve aanpak. Het is aan gemeenten om deze
vorm van regie in te richten, vanuit de wettelijke verantwoordelijkheden die zij hebben op het
gebied van zorg en ondersteuning. Het inrichten van stevige regie op complexe casuïstiek kan
onderdeel zijn van een algehele herziening van het lokaal veld. Dat is iets waar actuele
ontwikkelingen momenteel om vragen, ontwikkelingen die door de VNG zijn vervat in het
Richtinggevend Kader Toegang, lokale teams en integrale dienstverlening.

Stevige regie betekent dat er iemand is – de regisseur – die vanuit een diepgaande analyse het
voortouw neemt om te komen tot integrale en systeemgerichte hulp en de verbindingen legt die
nodig zijn om tot duurzame oplossingen te komen. Stevige regie houdt in dat een regisseur het
centrale aanspreekpunt wordt voor álle betrokkenen in een casus – cliënt(en) en hulpverleners –
en de hulp coördineert vanuit een alomvattende probleemanalyse, die sámen met cliënten tot
stand is gekomen. Hulpverlening vindt dan in samenhang plaats, zorgt ervoor dat problemen in
de kern worden aangepakt en dat iedereen daar zijn verantwoordelijkheid in neemt.

Lessen uit de Online Regioplan Kenniskamer over ‘Regie op complexe casuïstiek’

In verschillende van onze onderzoeken brachten wij de werkzame elementen van regie in kaart.
Om deze kennis te delen, organiseerden we in mei 2024 een Online Kenniskamer voor
gemeenten, waarin we het met hen hadden over de mogelijkheden, succesverhalen én
knelpunten rondom regie op complexe casuïstiek. Want hoewel regie een effectief middel kan
zijn om in dit soort casuïstiek verder te komen, is het effectief inrichten ervan makkelijker gezegd
dan gedaan. Dit effectief inrichten vraagt namelijk allereerst een zeker geloof in het effect dat
met regie kan worden bereikt. Te vaak horen we echter in onze onderzoeken terug dat ‘de
mogelijkheden in het vrijwillig kader nu eenmaal beperkt zijn’. Dergelijke opvattingen zorgen
ervoor dat regie geen echte kans krijgt. Om die kansen te creëren is het cruciaal dat gemeenten zelf de regie nemen over de implementatie van regie op complexe casuïstiek. Wil je meer weten over lessen uit ons onderzoek over hoe je als gemeente regie effectief kunt implementeren? Lees dan ons artikel over de opbrengsten uit de Online Kenniskamer!

Meer weten over ons onderzoek op dit thema? Neem dan contact op met Katrien de Vaan!

Afgelopen jaar heeft Regioplan, in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, en het Ministerie van Economische Zaken, onderzoek gedaan naar de vraag of en wat er nodig is om kinderen beter te beschermen tegen de afsluiting van drinkwater en energie. Middels interviews met experts en betrokkenen en kwantitatieve data van onder andere het CBS hebben we onderzocht wat er nodig zou zijn om huishoudens met kinderen beter te beschermen tegen afsluiting van drinkwater en energie. Daarnaast hebben we een internationale verkenning uitgevoerd om maatregelen uit het buitenland te beschrijven en daarmee oplossingsmogelijkheden voor Nederland te onderzoeken. Specifiek daarbij hebben we de mogelijkheden voor een drinkwaterfonds onderzocht.

De uitkomsten van dit onderzoek hebben geleid tot een aantal aanbevelingen zoals:

• Optimaliseren van het (vroeg)signaleringsproces door de signalen die drinkwaterbedrijven en gemeenten uitwisselen te harmoniseren: bijvoorbeeld door middel van een minimaal bedrag en een minimaal aantal maanden betalingsachterstanden voor een vroegsignaal, informatie over de aanwezigheid van kinderen en verplicht drinkwaterbedrijven om een afsluitsignaal te sturen voordat zij tot afsluiting overgaan.
• Optimaliseer de afsluitregeling drinkwater naar voorbeeld van de afsluitregeling energie.
• Verken de mogelijkheid van schuldenbewind om mensen te beschermen tegen verdere financiële problemen.
• Het overwegen om kinderen op te nemen onder de definitie van kwetsbare afnemers in de afsluitregeling voor drinkwater.

Op basis van onder andere onze aanbevelingen gaat het kabinet aan de slag met het verbeteren van het sociaal incassoproces en de afsluitregeling voor drinkwater.

De volledige reactie van de ministers kun je in deze kamerbrief lezen.

Hier kun je ons volledige rapport lezen. Voor meer informatie of vragen kun je contact opnemen met Coco Bastiaansen MSc.

Afgelopen jaar heeft Regioplan, in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, en het Ministerie van Economische Zaken, onderzoek gedaan naar de vraag of en wat er nodig is om kinderen beter te beschermen tegen de afsluiting van drinkwater en energie. Middels interviews met experts en betrokkenen en kwantitatieve data van onder andere het CBS hebben we onderzocht wat er nodig zou zijn om huishoudens met kinderen beter te beschermen tegen afsluiting van drinkwater en energie. Daarnaast hebben we een internationale verkenning uitgevoerd om maatregelen uit het buitenland te beschrijven en daarmee oplossingsmogelijkheden voor Nederland te onderzoeken. Specifiek daarbij hebben we de mogelijkheden voor een drinkwaterfonds onderzocht.

De uitkomsten van dit onderzoek hebben geleid tot een aantal aanbevelingen zoals:

• Optimaliseren van het (vroeg)signaleringsproces door de signalen die drinkwaterbedrijven en gemeenten uitwisselen te harmoniseren: bijvoorbeeld door middel van een minimaal bedrag en een minimaal aantal maanden betalingsachterstanden voor een vroegsignaal, informatie over de aanwezigheid van kinderen en verplicht drinkwaterbedrijven om een afsluitsignaal te sturen voordat zij tot afsluiting overgaan.
• Optimaliseer de afsluitregeling drinkwater naar voorbeeld van de afsluitregeling energie.
• Verken de mogelijkheid van schuldenbewind om mensen te beschermen tegen verdere financiële problemen.
• Het overwegen om kinderen op te nemen onder de definitie van kwetsbare afnemers in de afsluitregeling voor drinkwater.
• Op basis van onder andere onze aanbevelingen gaat het kabinet aan de slag met het verbeteren van het sociaal incassoproces en de afsluitregeling voor drinkwater.

De volledige reactie van de ministers kun je lezen in deze kamerbrief.

Het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming gaat uit van een meer mensgerichte, integrale en systeemgerichte werkwijze in het werken aan veiligheid van kinderen tot ouderen (0-100 jaar). Dat is een grote ontwikkelopgave waarin professionals, beleidsmakers, managers en bestuurders nog een hoop te leren hebben. Samen met Movisie ontwikkelen we daartoe duurzame regionale lerende omgevingen. Dat doen we in opdracht van het landelijk programmateam Toekomstscenario.

De bescherming van kinderen en gezinnen gaat fundamenteel veranderen. In het Toekomstscenario wordt domeinoverstijgend toegewerkt naar een meer mensgerichte, integrale en systeemgerichte werkwijze. Dat is een forse uitdaging, waarin zowel professionals, managers, beleidsmakers en bestuurders nog een hoop te leren hebben. Oftewel: leren is nodig op het niveau van uitvoering, beleid en bestuur. Daarbij is het belangrijk dat het leren niet afzonderlijk van elkaar plaatsvindt, maar dat er juist samenhang is tussen de leerprocessen op de verschillende niveaus.

In opdracht van het landelijk programmateam Toekomstscenario begeleiden Regioplan en Movisie de ontwikkeling van een blijvende, regionale lerende omgeving voor zes regio’s. Samen met de diverse belanghebbenden gaan we in co-creatie aan de slag om vanuit een gezamenlijk beeld van de huidige en gewenste situatie een lerende omgeving in te richten waarbinnen uitvoering, beleid en bestuur met en van elkaar leren in het kader van het Toekomstscenario. Na het inrichten van de lerende omgeving is het belangrijk dat deze ook wordt ‘beproefd’, uitgeprobeerd. In de evaluatie en reflectie op dit ‘beproeven’ leren belanghebbenden wat wel en niet werkt in de lerende omgeving en welke aanpassingen nodig zijn. Dat maakt het ontwikkelen van de lerende omgeving een iteratief proces waarin tussentijdse inzichten en lessen al direct leiden tot verbetering leiden.

De gemeente Rotterdam werkt samen met lokale en regionale partners aan de aanpak van seksueel geweld. Om te komen tot een toekomstbestendige, effectieve en integrale aanpak wil de gemeente de inzet van de afgelopen jaren verankeren, versterken en, waar nodig, vernieuwen. Regioplan heeft in dit kader een monitor ontwikkeld voor de gemeente Rotterdam ontwikkeld waarin cijfers zijn opgenomen over de problematiek. Onlangs heeft Regioplan voor de tweede keer deze monitor uitgevoerd.

De monitor geeft een overzicht van de aard en de omvang van seksueel geweld binnen de regio Rotterdam-Rijnmond over de jaren 2021 en 2022. In de monitor komen kenmerken van de meldingen, slachtoffers en plegers aan bod. De monitor geeft hiermee inzicht in:

• de aard en de omvang van seksueel geweld bij verschillende partners;
• de trends (na verloop van tijd) inzichtelijk krijgen;
• of en waar het nodig is de aanpak van seksueel geweld te versterken op basis van de cijfers.

Zicht creëren op de aard en omvang van seksueel geweld is een belangrijk onderdeel van de aanpak van seksueel geweld en onderdeel van het ondersteuningsaanbod dat Regioplan biedt op dit thema. Naast zicht creëren biedt Regioplan ook andere onderzoeks- en ondersteuningstrajecten aan. Kijk voor ons volledige onderzoeks- en ondersteuningstrajecten voor de aanpak van seksueel geweld hier.

Meer weten?
Neem dan contact op met Coco Bastiaansen

Regioplan heeft in 2022 in opdracht van gemeente Rotterdam een monitor ontwikkeld voor de regio Rotterdam-Rijnmond om de aard en omvang van seksueel geweld in kaart te brengen. Onlangs heeft Regioplan voor de tweede keer deze monitor uitgevoerd.

De gemeente Rotterdam werkt samen met lokale en regionale partners aan de aanpak van seksueel geweld. Om te komen tot een toekomstbestendige, effectieve en integrale aanpak wil de gemeente de inzet van de afgelopen jaren verankeren, versterken en, waar nodig, vernieuwen. Regioplan heeft in dit kader een monitor ontwikkeld voor de gemeente Rotterdam ontwikkeld waarin cijfers zijn opgenomen over de problematiek. Onlangs heeft Regioplan voor de tweede keer deze monitor uitgevoerd.

De monitor geeft een overzicht van de aard en de omvang van seksueel geweld binnen de regio Rotterdam-Rijnmond over de jaren 2021 en 2022. In de monitor komen kenmerken van de meldingen, slachtoffers en plegers aan bod. De monitor geeft hiermee inzicht in:

• de aard en de omvang van seksueel geweld bij verschillende partners;
• de trends (na verloop van tijd) inzichtelijk krijgen;
• of en waar het nodig is de aanpak van seksueel geweld te versterken op basis van de cijfers.

Meer weten?

Neem dan contact op met Coco Bastiaansen

Tussen 2020 en 2023 gaf de gemeente Rotterdam invulling aan een intensief traject, gericht op de verbetering van de aanpak van huiselijk geweld. Regioplan voerde de eindevaluatie uit en constateerde dat het centraal stellen van de leefwereld moeilijk is, als het systeem barrières opwerpt.

De gewelddadige dood van drie jonge vrouwen in Rotterdam, eind 2018, was aanleiding voor de gemeenteraad om het Verwey-Jonker Instituut (VJI) onderzoek te laten doen naar knelpunten, en oplossingen daarvoor, in de keten voor de aanpak van huiselijk geweld (HG). In 2020 werden de resultaten van dat onderzoek gepubliceerd, met daarin een aantal richtinggevende aanbevelingen voor de verbetering van de aanpak. De gemeente heeft die, samen met partners in de aanpak, opgepakt in het Verandertraject HG Rotterdam. In deze eindevaluatie van het Verandertraject is onderzocht of dit traject heeft geleid tot een goede opvolging van de aanbevelingen.

We concludeerden dat het Verandertraject een grote focus had op de systeemwereld, terwijl het doel nu juist was om verbetering te brengen in de leefwereld door die veel meer centraal te (kunnen) stellen in de uitvoering. Op zich is dat ook niet zo gek: de constatering was immers dat de systeemwereld het centraal stellen van de leefwereld in de weg stond. Deze focus maakte het echter best lastig om de uitvoering van de aanpak zelf, en het effect daarvan op de mensen die met huiselijk geweld te maken hebben, centraal te stellen. Belangrijke aandachtspunten die we de gemeente meegaven voor het vervolg waren:

• Duidelijkheid creëren over de rol van de wijkteams in de aanpak van huiselijk geweld, onder andere over het voeren van regie op deze casuïstiek;
• Anders gaan werken door klein te beginnen in de uitvoering van casuïstiek, en niet door meteen hele onderdelen van het systeem te veranderen;
• Meer focus aanbrengen in het werk van het gevormde bestuurlijke samenwerkingsplatform;
• Toekomstgericht leren en ontwikkelen in de regio door de Leidende Principes uit het Verandertraject, de uitgangspunten van het Toekomstscenario en de uitgangspunten in de regiovisie op HGKM te harmoniseren, zodat alle partners in de regio vanuit dezelfde uitgangspunten gaan werken aan de aanpak van HG.

Complexe casuïstiek vraagt om een intensieve vorm van regie. Die helpt om beter aan te sluiten bij het perspectief van cliënten en vanuit dat perspectief te komen tot passende en daadwerkelijk integrale hulp. Bovendien kan intensieve regie bijdragen aan meer motivatie voor hulp en een blijvende afstemming tussen verschillende trajecten in een casus.

In onze projecten zien we praktijkvoorbeelden van gemeenten waarin regie effectief wordt ingezet, en waar gezinnen daarmee op een duurzame manier worden geholpen. We zien echter ook gemeenten die nog worstelen met het vormgeven van regie op complexe casuïstiek, en waar vragen leven over hoe je regie zo vormgeeft, dat je de volledige potentie ervan benut.

Daarom organiseren wij op donderdag 16 mei van 10:00 tot 11:30 een online Regioplan Kenniskamer voor gemeenten die zich bezighouden met regie op complexe casuïstiek, of hier (verder) mee aan de slag willen. In deze kenniskamer nemen wij aanwezigen mee in de ‘good practices’ van het implementeren van regie. We gaan daarbij in op vragen en overwegingen die essentieel zijn voor gemeenten om met regie aan de slag te gaan, waaronder:

• Wat maakt regie effectief?                                                                                                                Wat weten we over de werkende mechanismen, die maken dat regie effectief kan zijn?
• Wat voor regie en door wie?
  Wat zijn de belangrijkste onderdelen van regie , hoe houden die verband met elkaar, en hoe verdeel je die taken over je mensen?
• Op welke typen casuïstiek is een intensieve vorm van regie van meerwaarde?
• Wat is ‘intensieve’ regie eigenlijk?
• En wanneer zet je die in? Goede regie vraagt veel tijd, en flexibiliteit om die tijd effectief in te zetten. Om dit te doen in een context waarin tijd en mensen schaars zijn, moet je als gemeente keuzes maken. Maar op basis waarvan maak je die keuzes? Op welke typen casuïstiek is regie van meerwaarde en wát houdt die meerwaarde dan precies in?
• Hoe zorg je dat de regisseurs hun positie effectief kunnen pakken?
  Een professional kan geen regie voeren als de omgeving niet meewerkt. Dat geldt voor zowel de gezinnen en de externe ketenpartners in het zorg- en veiligheidsdomein als interne afdelingen binnen de gemeente. Hoe creëer je een context waarin regie goed gedijt?

Deze vragen komen aan bod in deze Online Kenniskamer, maar daarnaast is deze bijeenkomst bedoeld om ook kennis en ervaringen uit te wisselen, zodat je als gemeenten met en van elkaar leert en wordt uitgedaagd om de volgende stappen te zetten met regie!

De online kenniskamer zal plaatsvinden op donderdag 16 mei van 10:00 tot 11:30 en vindt plaats via Microsoft Teams. De bijeenkomst wordt geleid door Katrien de Vaan en Niek van Ansem.

Interesse? Meld je dan nu aan door te mailen naar niek.van.ansem@regioplan.nl. Je ontvangt van ons dan een Teams-link!