Regioplan bracht voor de gemeente Amersfoort in kaart hoe de resultaten van Terugvordering en Verhaal binnen de WWB verbeterd kunnen worden. In het onderzoek zijn drie methoden ingezet. Allereerst voerden we een benchmarkonderzoek uit. Hierin zijn de terugvorderingsresultaten van de gemeente Amersfoort vergeleken met de resultaten van acht gemeenten met een vergelijkbare omvang en een vergelijkbaar aantal bijstandclienten. Daarnaast bestudeerden we beleidsdocumenten en voerden we groepsgesprekken met uitvoerders.

Op basis van de benchmark, beleidsanalyse en groepsgesprekken hebben we een probleemanalyse gemaakt en verbetervoorstellen geformuleerd. Het onderzoeksrapport heeft geleid tot een beter inzicht van de gemeente Amersfoort in de financiele consequenties van beleids- en uitvoeringskeuzes.

Deze rapportage is niet openbaar. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Francien Rosing (francien.rosing@Regioplan.nl) of Bob van Waveren (bob.van.waveren@regioplan.nl).

De economische crisis maakt zzp’ers extra kwetsbaar. Regioplan heeft begin 2010 in opdracht van de RWI geïnventariseerd welke ondersteuning de grootste gemeenten in Nederland de zzp’ers bieden. Hoewel het beeld per gemeente wel verschilt, bleek dat de crisis heeft geleid tot een toenemende vraag naar ondersteuning. De meeste gemeenten hebben de beleidsvrijheid die wet- en regelgeving hen biedt dan ook benut om zelfstandigen waar mogelijk te ondersteunen. Daarbij doen zich ook een aantal knelpunten voor.

Het onderzoeksrapport ‘Ondersteuning van Zzp’ers door gemeenten’ kunt u hier downloaden.

Praktisch en verkennend onderzoek naar mogelijkheden en onmogelijkheden om in het kader van bijstandsfraude beslag te leggen op in het buitenland aanwezig vermogen van (ex-)bijstandsgerechtigden.

De beslagmogelijkheden zijn verkend voor de volgende buitenlanden: Aruba, België, Bosnië & Herzegovina, Duitsland, Frankrijk, Kroatië, Marokko, Nederlandse Antillen, Polen, Rusland, Servië, Suriname, Turkije en het Verenigd Koninkrijk.

Regioplan heeft het onderzoek in samenwerking met Holland Van Gijzen Advocaten & Notarissen en Ernst & Young Belastingadviseurs uitgevoerd. Het
Internationaal Bureau Fraude-informatie (IBF) van het UWV was de opdrachtgever.

Deze publicatie is niet openbaar. Hieronder vindt u een artikel dat over dit onderzoek is verschenen.

Regioplan deed onderzoek naar de mate waarin begin 2010 het concept Programmatisch Handhaven is verankerd en geborgd in de gemeentelijke beleids- en uitvoeringspraktijk van de WWB. Het onderzoek was een vervolg op een nulmeting die in 2007 is uitgevoerd.

Regioplan heeft in kaart gebracht wat gemeenten hebben gerealiseerd met de 36 miljoen euro die eenmalig is toegevoegd aan het gemeentefonds om de borging en verankering en te stimuleren, en in welke mate deze subsidie heeft dit bijgedragen aan de ambities van het bestuursakkoord tussen het ministerie van SZW en de VNG. Ook heeft deze 1-meting aanknopingspunten opgeleverd voor verbetering van de uitvoeringspraktijk van gemeenten en aanbevelingen voor het Handhavingsprogramma 2011-2014.

Uit het onderzoek blijkt dat het Programmatisch Handhaven ten opzichte van 2007 verder is verankerd is in de gemeentelijke beleidscyclus. Voor de verdere ontwikkeling vragen twee aspecten om aandacht, te weten de positie van de uitvoerders ten aanzien van het Programmatisch Handhaven en de samenwerking in de keten van Werk en Inkomen.

De TSIOC-Abw was van kracht van 3 mei 2003 tot en met 2010 en bevatte drie tijdelijke subsidieregelingen voor gemeenten. Om te beslissen over een voortzetting van de regeling na 2010 heeft het ministerie van SZW Regioplan de opdracht gegeven om de TSIOC te evalueren. De kernvraag hierbij is of er nog noodzaak bestaat om gemeenten financieel of facilitair te ondersteunen bij de uitvoering van het gemeentelijk handhavingsbeleid bij de uitvoering van de bijstandswetten.

Het rapport heeft mede geleid tot de beslissing om de regeling niet na 2010 te verlengen. De regeling past niet in de systematiek van de WWB, omdat de regeling de financiële prikkel wegneemt om zelf prioriteiten ten aanzien van de apparaatskosten te stellen.

Op verzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) hebben wethouder Rensen van de gemeente Leidschendam-Voorburg en wethouder Don van de gemeente Eindhoven een ‘Verkennende notitie zorg en sociale zekerheid’ opgesteld. Regioplan heeft de wethouders organisatorisch en inhoudelijk begeleid bij het tot stand komen van de notitie. De wethouders stellen maatregelen voor die leiden tot een betere dienstverlening voor de burger met minder regeldruk. Deze maatregelen hebben betrekking op wetgeving, beleid en uitvoering van bijstand en Wmo. De wethouders hebben de lokale cliënten- en participatieraden betrokken bij het opstellen van de aanbevelingen. Begin februari 2010 is de notitie aangeboden aan staatssecretaris Bijleveld van het ministerie van BZK.

Regioplan deed in opdracht van het Ministerie van SZW onderzoek naar de terugvordering van verwijtbare vorderingen. De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat gemeenten het belang van terugvordering afwegen tegen andere gemeentelijke doelstellingen als activering en armoedebeleid.

Het onderzoek geeft het uitstaand vorderingenbedrag, het aantal vorderingen en debiteuren ultimo 2008 weer. Tevens wordt de dynamiek in het bestand in de periode 2004 – 2008 geschetst. Daarnaast wordt beschreven op welke wijze gemeenten omgaan met de afhandeling van verwijtbare bijstandsvorderingen. Er worden enkele goede uitvoeringspraktijken benoemd. Tot slot bevat het onderzoek onder de noemer ‘hoe nu verder?’ enkele adviezen voor het terugvorderingsbeleid van de toekomst.

Op 16 juli 2009 beargumenteert Roeland van Geuns in de Volkskrant dat de crisis leidt tot een toenemende aandacht voor nieuwe werklozen, de werkpleinen, de mobiliteitscentra en de deeltijd-WW. Ten onrechte is daarbij (nog) geen aandacht voor de gevolgen van de crisis voor de bijstandspopulatie en de gemeentelijke uitvoering van de bijstand.

Door een toename van de werkloosheid zal ook het aantal bijstandsgerechtigden scherp oplopen. Immers, een deel van de WW’ers stroomt door naar de bijstand. Deze trend wordt versterkt door het feit dat de duur van de WW recentelijk is ingekort. Daarnaast zijn er de afgelopen jaren steeds meer mensen actief geworden als zelfstandige zonder personeel. Deze groep is niet verzekerd tegen werkloosheid en moet dus bij het wegvallen van alle inkomsten direct een beroep doen op de bijstand.

Hierdoor zal de bijstandspopulatie de komende twee à drie jaar met minimaal honderdduizend personen toenemen. Tegelijkertijd neemt het budget dat gemeenten krijgen voor de begeleiding van deze groep mensen af. Juist bijstandsgerechtigden hebben goede ondersteuning echter hard nodig. Voor de betrokkenen, hun inzetbaarheid op de arbeidsmarkt op langere termijn én voor de leefbaarheid in en van gemeenten is het cruciaal dat er niet weer een
bestand ontstaat van honderdduizenden mensen die langdurig in de bijstand zitten en die geen enkele band meer hebben met de arbeidsmarkt.

Daarom is het belangrijk dat er niet alleen geld en aandacht naar het UWV gaat. Ook gemeenten moeten de financiële ruimte houden hun burgers actief te houden en voor te bereiden op het moment waarop de arbeidsmarkt weer aantrekt. Nu bezuinigen leidt slechts tot het betalen van een veel hogere prijs over een paar jaar. Juist de zwakste groepen op de arbeidsmarkt hebben ondersteuning nodig om straks weer te kunnen werken.

Bij de behandeling van het verdeelmodel voor het werkdeel van de WWB in de Tweede Kamer kwam de vraag naar voren of dit verdeelmodel wel voldoende rekening houdt met probleemcumulatie. Ofwel, compenseert het verdeelmodel wel in voldoende mate voor een verschil in samenstelling van de gemeentelijke bijstandspopulatie? Deze vraag is door SEO in samenwerking met Regioplan onderzocht.

In dit onderzoek is gekeken naar mensen zonder startkwalificatie, mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, mensen met een taalachterstand, verslaafden, dak- en thuislozen, arbeidsgehandicapten en nuggers.

Uit het onderzoek bleek dat het moeilijk is om de behoefte van een gemeente aan reintegratiemiddelen precies te bepalen. Idealiter wordt per bijstandsgerechtigde bepaald hoeveel het kost om deze persoon te begeleiden naar een baan. Dit is momenteel niet mogelijk. Er is slechts een beperkt inzicht in prijzen van reïntegratie, evenals in het (netto)-effect van reïntegratie en andere middelen die kunnen worden ingezet om bijstandsgerechtigden naar de arbeidsmarkt te begeleiden. Zolang inzicht hierin ontbreekt, blijft het bijzonder moeilijk om de behoefte van een gemeente aan W-deel middelen te bepalen en een verdeelmodel te ontwikkelen dat daarbij aansluit. Het advies is dan ook om te investeren in verzameling van dergelijke gegevens, zodat op termijn een verdeelmodel kan worden ontwikkeld dat nog beter recht doet aan verschillen tussen gemeenten.

Regioplan voerde voor de Rekenkamercommissie van het stadsdeel Amsterdam-Noord een onderzoek uit naar de doeltreffendheid en doelmatigheid van de werkgelegenheidsprojecten van het stadsdeel. We hebben de werkgelegenheidsprojecten met behulp van een inhoudelijk analysemodel beoordeeld. We konden hiermee vaststellen wat de succes- en faalfactoren waren van de werkgelegenheidsprojecten, terwijl de resultaten van de projecten nog niet bekend waren.
Regioplan heeft dit analysemodel zelf ontwikkeld. Wij hebben de aanbevelingen die voortkwamen uit de eerdere evaluaties van re-integratieprojecten van gemeenten en UWV, omgezet in kritische succesfactoren voor een effectieve inzet van re-integratie. Deze succesfactoren kunnen worden gebruikt als toetsingscriteria, waarmee wij kunnen vaststellen waar de sterke kanten van een re-integratieproject zitten en waar nog verbeteringen mogelijk zijn.