Deze rapportage bevat een overzicht van preventiemaatregelen ter voorkoming van psychische werkdruk in de sector onderwijs en wetenschappen. Dit overzicht is gebruikt bij de besluitvorming rond een convenant op het terrein van psychische werkdruk. Het convenant moest een aantal heldere, uitvoerbare en toetsbare maatregelen gaan bevatten om de reductie van het aantal werknemers dat blootstaat aan psychische werkdruk beter voor de (onderwijs)instellingen bereikbaar te maken.

Van verschillende kanten wordt ervoor gepleit het overblijven te professionaliseren. Dit zou enkele knelpunten kunnen oplossen, zoals het gebrek aan overblijfruimte, aan overblijfbegeleiders en aan de professionaliteit van overblijfkrachten. Ook het kabinet hecht belang aan een kwalitatief goede tussen-de-middag-opvang en een sluitende dagindeling voor kinderen. Binnen de interdepartementale werk-groep tussenschoolse opvang (VWS, SZW, OCenW) wordt gewerkt aan een inventarisatie van mogelijke oplossingen voor het verbeteren van de kwaliteit van het overblijven.

In opdracht van het ministerie van VWS heeft Regioplan Onderwijs en Arbeidsmarkt nader onderzoek gedaan naar de huidige overblijfsituatie en naar de financiële consequenties van verschillende maatregelen voor kwaliteitsverbeteringen. Het onderzoek kan gezien worden als een vervolg op de quickscan ‘Overblijven in het basisonderwijs anno 2000’.

Gemeenten dienen aan het eind van de planperiode 2002-2006 verantwoording af te leggen over de resultaten van het gevoerde gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid (GOA-beleid). Dit beleid is erop gericht de leerprestaties en schoolloopbanen te verbeteren van kinderen die vanuit hun sociaal-economische achtergrond ongelijke kansen hebben als het gaat om de toerusting voor participatie in de samenleving. Gemeenten geven het beleid op lokaal niveau vorm door een onderwijsachterstandenplan op te stellen en zorg te dragen voor een effectieve inzet van de middelen die hen door het Rijk zijn toebedeeld. Om de ontwikkelingen in kaart te brengen en verantwoording af te kunnen leggen over het gevoerde beleid heeft Regioplan Beleidsonderzoek in opdracht van zeven Gelderse gemeenten een monitor opgezet en uitgevoerd. Deze rapportage betreft de resultaten van de nulmeting.

Via de structurele meting worden jaarlijks geanonimiseerde formatie- en personeelsgegevens verzameld van de scholen in het primair en voortgezet onderwijs die deelnemen aan het Scholenpanel. Op die manier wordt achtergrondinformatie verkregen voor aanvullend onderzoek onder het Scholenpanel.

Het tekort aan hoger opgeleid personeel leidt steeds vaker tot kwalitatieve problemen op de arbeidsmarkt. Om initiatieven te stimuleren die gericht zijn op het oplossen van deze tekorten heeft de werkgroep Wegnemen Knelpunten Arbeid het project Scholingsimpuls ontwikkeld. Scholingsimpuls richt zich op werkenden met een startkwalificatie en enige jaren ervaring. Door deze groep op te scholen moet verticale mobiliteit op de arbeidsmarkt bevorderd worden. Regioplan onderzocht welke regionale knelpunten er waren, of er in die regio’s een opschoolbaar potentieel was en of er partijen waren die scholingstrajecten wilden organiseren en vormgeven.

In het gemeentelijk beleid van Rotterdam is ‘sociale competentie’ een van de hoofddoelstellingen van het achterstandsbeleid. Een onderdeel van sociale competentie is dat zowel leerkrachten als leerlingen getraind worden in sociale vaardigheden. De belangrijkste aanleiding om hier aandacht aan te besteden is het (probleem)gedrag van kinderen. In het rapport is onderzocht hoe het thema binnen Rotterdamse basisscholen wordt uitgewerkt en of er bij het onderwijzend personeel behoefte bestaat aan ondersteuning of begeleiding op het gebied van sociale competentie.

In het voortgezet onderwijs heeft in het schooljaar 1999-2000 een nieuwe meting plaatsgevonden van het langlopend onderzoek naar de vervulling van reguliere en vervangingsvacatures in het onderwijs. In het rapport wordt de toegenomen spanning op de arbeidsmarkt voor leraren bevestigd. Tevens wordt er onder andere ingegaan op de verschillen die zich voordoen tussen de regio’s, tussen de scholen in de grote steden en daarbuiten en tussen de verschillende onderwijstypen.

Het onderzoek geeft een beeld van de veiligheidssituatie in het basisonderwijs en is deels een vervolg op een onderzoek naar geweld in het basisonderwijs dat Regioplan in 1999 heeft uitgevoerd. Voor het onderzoek zijn directeuren, leerkrachten, leerlingen en ouders bevraagd. Het rapport geeft informatie over de frequentie van verschillende vormen van geweld, over daders en slachtoffers, over de toe- of afname van verschillende vormen van geweld, over het veiligheidsbeleid en over de veiligheidsbeleving.

Rotterdam onderkent in het gemeentelijk onderwijsachterstandenplan dat ouders een belangrijke rol in de schoolloopbaan van hun kinderen en in de organisatie van scholen. De Dienst Stedelijk Onderwijs heeft Regioplan daarom de ouderbetrokkenheid in het primair onderwijs laten onderzoeken. Directeuren en leraren op witte scholen blijken tevreden over de betrokkenheid van ouders. Op zwarte scholen is men vaak iets minder tevreden. De scholen komen moeilijk in contact met de ouders die weinig tot geen Nederlands spreken en die zelf nauwelijks onderwijs hebben gehad. Met behulp van zogenaamde ?assistenten-ouderbetrokkenheid?, proberen zwarte scholen deze ouders actief te maken binnen de school.

Begin 1997 is er een convenant gesloten dat bedoeld is om scholen een handreiking te bieden om op een zorgvuldige manier met sponsoring om te gaan. In het voorjaar van 2001 is een integrale evaluatie uitgevoerd naar de ervaringen van verschillende partijen met betrekking tot sponsoring en de werking van het convenant. Daarbij is onderzocht of het convenant voldoende werkt als instrument voor ‘zelfbinding’ waarmee scholen op verantwoorde wijze sponsorbeleid kunnen formuleren en/of voeren en er is gekeken naar de plaats die sponsoring inneemt op scholen.