Slimmer werken in het onderwijs betekent goed onderwijs voor leerlingen, terwijl duurzame opbrengsten voor de schoolorganisatie én het onderwijspersoneel worden gerealiseerd. Door ‘slimme’ vernieuwingen in het werkproces kan de efficiency toenemen, terwijl de werkdruk afneemt en het werkplezier van leraren stijgt.

Het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt (SBO) vroeg Regioplan om in een kwalitatief en explorerend onderzoek na te gaan welke vormen van slimmer werken er op dit moment zijn in het primair en voortgezet onderwijs. Het onderzoek heeft geresulteerd in een beschrijving van deze zoektocht, inclusief een schets van zeven geslaagde praktijkvoorbeelden.

Het is een bekend gegeven: als het gaat om de werkloosheid en arbeidsparticipatie steken nietwesterse allochtonen ongunstig af ten opzichte van het autochtone deel van de bevolking. Recent onderzoek belicht deze problematiek door het gemeentelijke reïntegratiebeleid te analyseren langs de etnische lijn en wat blijkt: etniciteit speelt nauwelijks een rol, niet in het beleid én niet in de uitvoering.

Het concept Niet Zonder Werk van Randstad is een vorm van work first die volledig gericht is op re-integratie. Regioplan evalueerde een pilot in Amsterdam Zuidoost waarin dit concept werd toegepast. Randstad sluit met de deelnemende bijstandscliënten een Re-integratie Werk Overeenkomst van een jaar. De deelnemers krijgen van Randstad een financiële vergoeding en stromen daarmee uit de uitkering. Met behulp van een zelf ontwikkeld analysemodel heeft Regioplan de succes- en faalfactoren van het project in kaart gebracht. De belangrijkste succesfactor bleek de werkgever-werknemerrelatie die de deelnemers met Randstad hebben.

Het Belgische stelstel van dienstencheques slaagt erin om een markt voor persoonlijke diensten te ontwikkelen, anders dan de Nederlandse witte-werkster-regeling. De kosten van de dienstencheque zijn echter erg hoog, terwijl nauwelijks sprake is van het witten van zwart werk of van doorstroming naar de reguliere arbeidsmarkt.

De gemeente Utrecht heeft in 2004 een aantal nieuwe vormen van loonkostensubsidies ingevoerd. Na twee jaar bleek echter dat het instrument veel minder werd ingezet dan van te voren was ingeschat. Regioplan heeft daarom de werking van de loonkostensubsidieregeling geëvalueerd.De oorzaken voor het dit tegenvallende gebruik bleken de conjunctuur, de complexiteit van de regeling, het feit dat re-integratiebedrijven vooral loonkostensubsidies inzetten voor kandidaten die aan de kwaliteitseisen van werkgevers voldoen, onvoldoende acquisitie van banen en de vrijblijvende toeleiding van kandidaten.De belangrijkste aanbeveling die wij doen is om een onderscheid te maken tussen twee varianten van loonkostensubsidies. De eerste voor kandidaten die (bijna) voldoen aan de eisen van de werkgevers (smeerolievariant) en de tweede voor kandidaten die nog niet volledig productief zijn en waarbij intensieve begeleiding en scholing na plaatsing ingezet moeten worden (ontwikkelingsvariant).

De bijstandspopulatie bestaat steeds meer uit personen van wie de arbeidsmarktkansen beperkt zijn. Gemeenten en re-integratiebedrijven slagen er vooralsnog weinig in om de afstand tot de arbeidsmarkt voor deze bijstandsgerechtigden te reduceren en ertoe bij te dragen dat zij een reguliere baan bemachtigen. Lange termijn successen bij het ‘zittende’ bestand zijn moeilijk te realiseren, maar met de invoering van de WWB zijn er wel mechanismen in werking gezet die de kans hierop in theorie vergroot hebben.

In opdracht van SBCM, het A&O-fonds van de Sociale Werkvoorziening, heeft Regioplan een evaluatie uitgevoerd van de subsidieregeling PATS. Op basis van deze regeling, die in 2006 is ingevoerd, konden SW-medewerkers individueel een scholingssubsidie van maximaal 500 euro aanvragen. Het doel van PATS was om de SW-medewerkers te stimuleren om hun arbeidsontwikkeling in eigen hand te nemen. In dit onderzoek wordt het verloop en het resultaat van de regeling beoordeeld en wordt advies gegeven voor een eventueel effectief vervolg op de regeling.

Het effect op de instroom in de WWB is vooral het gevolg van de snelle opkomst van Work First. Veel mensen zien vanwege Work First af van het aanvragen van een uitkering. Echter over de effecten op de uitstroom is nog weinig bekend. Het concept ‘Niet zonder werk’ is een vorm van Work First die volledig gericht is op re-integratie. Randstad heeft met deze methodiek in Amsterdam Zuidoost een duurzame uitstroom van ruim vijftig procent gerealiseerd. Hoe komt het dat dit instrument zo succesvol is?

Er is in de loop der jaren veel onderzoek uitgevoerd naar het aanbod van vrijwilligers. De vraag die organisaties uitoefenen naar vrijwilligers is tot nu toe echter onderbelicht gebleven. Om beter zicht te krijgen op de vraagkant van vrijwillige inzet en de ontwikkelingen die zich daarin voordoen, heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport opdracht gegeven aan Regioplan Beleidsonderzoek om hiernaar een verkennend onderzoek uit te voeren. Er is informatie verzameld via interviews en er is een grootschalige enquête uitgezet onder organisaties waarvan het aannemelijk is dat ze werken met vrijwilligers. De vragen hadden betrekking op drie thema’s: de kenmerken van vragende organisaties, de inhoud van de vraag en de omvang van de vraag.

Op 22 augustus 1996 tekende Bill Clinoton de Personal Responsibility and Work Opportunity Reconciliation Act. Deze prachtioge naam, afgekort tot PRWORA, is de vlag die de lading van de nieuwe bijstandswet in de VS dekt. Zij staat voor de beëindiging van'”welfare as we know it” zoals Clinton het zelf uitdrukte. Maar wat betekent dat? En waar stond en staat “welfare” in de VS voor?