In 2004 werkten er in het basisonderwijs ongeveer 4000 mensen als onderwijsassistent. Steeds meer jongeren die de mbo-opleiding tot onderwijsassistent afronden, kiezen er echter voor om na hun opleiding een vervolgstudie aan de pabo te gaan doen. Over de kansen van onderwijsassistenten op de arbeidsmarkt en over het niveau van de doorstromers naar de pabo is veel te doen geweest. Regioplan deed onderzoek naar de ervaringen van en met deze doorstromers. Op vijf pabo’s zijn gesprekken gevoerd met alle mogelijke betrokkenen. Daarnaast is een webenquête uitgezet waaraan de helft van alle pabo’s heeft meegedaan.

De afgelopen jaren was de onderwijsarbeidsmarkt in het primair onderwijs relatief ontspannen. De verwachting is echter dat de uitstroom van vergrijsd personeel en de aantrekkende conjunctuur de komende jaren leiden tot tekorten aan onderwijspersoneel. Om in te spelen op de ontwikkelingen zijn actuele en betrouwbare gegevens nodig. De Arbeidsmarktbarometer PO, die Regioplan in opdracht van het ministerie van OCW uitvoert, levert belangrijke informatie over het ontstaan en de vervulling van vacatures in de sector. Het rapport over de de vacatureontwikkelingen in het derde kwartaal van 2006 laat zien dat de vacaturecijfers voor leraren nog niet veel verschillen met die van voorgaande jaren. Wel zijn er duidelijke regionale verschillen en is de spanning op de arbeidsmarkt in de sterk stedelijke gebieden groter dan in de rest van het land.

In de afgelopen jaren was er op de arbeidsmarkt in het voortgezet onderwijs sprake van een evenwichtige situatie. De prognoses voor de middellange termijn voor de onderwijsarbeidsmarkt in het voortgezet onderwijs wijzen echter op een oplopend tekort aan leraren. Om adequaat op de ontwikkelingen in te kunnen springen, bestaat er behoefte aan actuele en betrouwbare gegevens over de onderwijsarbeidsmarkt. De Arbeidsmarktbarometer VO, die Regioplan in opdracht van het ministerie van OCW uitvoert, levert belangrijke informatie over het ontstaan en de vervulling van vacatures in de sector. Het rapport over de vacatureontwikkelingen in het derde kwartaal van 2006 laat zien dat er meer meer openstaande vacatures zijn dan voorheen en dat de openstaande vacatures langer onvervuld blijven.

In opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en het Ministerie van Binnenlandse Zaken heeft Regioplan onderzocht hoe onderwijspersoneel in het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en de BVE-sector denkt over het werken in het onderwijs. Niet alleen docenten zijn benaderd, maar ook directiepersoneel en ondersteunend personeel. Naast het personeel dat al werkzaam is in het onderwijs zijn ook recente uitstromers en nieuwe instromers in het onderwijs benaderd. De resultaten van het onderzoek zijn onder andere gebruikt in de Nota Werken in het Onderwijs die het Ministerie van OCW in september 2005 heeft gepubliceerd.

Eén van de doelen van het in 2003 verschenen Beleidsplan Onderwijspersoneel is een afstemming tussen vraag en aanbod in 2007. Er zijn op dit moment echter regionale verschillen op de arbeidsmarkt en daarom heeft de minister ervoor gekozen om extra middelen beschikbaar te stellen voor regio’s met een verhoogd risico op arbeidsmarktknelpunten. De regionale platforms in deze regio’s hebben onder andere de opdracht om een projectplan in te dienen, waarin zij zich richten op het oplossen van regionale knelpunten in de personeelsvoorziening. Om de regionale platforms hierbij te ondersteunen, biedt het Ministerie van OCW de platforms een kwantitatieve analyse aan van de knelpunten op de regionale onderwijsarbeidsmarkt. Regioplan heeft deze analyse uitgevoerd.

In opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en het Vervangingsfonds voert Regioplan jaarlijks een grootschalig onderzoek uit naar verzuim in het onderwijs. Dit rapport beschrijft de verzuimcijfers over 2004 en de daaraan voorafgaande jaren. In 2004 daalt het verzuimpercentage wederom licht. Ten opzichte van het jaar 2000, het jaar waarin het verzuimpercentage in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs het hoogst was, is het verzuimpercentage in beide onderwijssectoren in totaal met 2,4 procentpunt gedaald. In het speciaal onderwijs is het ziekteverzuim ten opzichte van het jaar met het hoogste verzuimpercentage (2001) met 2,5 procentpunt gedaald.

De invoering van het decentrale schoolbudget voor personeels- en arbeidsmarktbeleid enkele jaren geleden paste in het kader van een grotere bestedingsvrijheid die besturen en directies van onderwijsinstellingen krijgen. Ze beschikken daarmee over meer mogelijkheden om specifieke keuzes te maken en kunnen beter inspelen op de veranderende eisen die aan onderwijsorganisaties worden gesteld. De inzet van het decentrale schoolbudget voor personeels- en arbeidsmarktbeleid kent als enige beperking dat het moet worden besteed aan personele doeleinden. Bij de introductie van het decentrale budget heeft het Ministerie van OCW met de sociale partners afgesproken de besteding en de inzet ervan te monitoren. Voor de monitor werden inmiddels verschillende metingen uitgevoerd in het primair en voortgezet onderwijs en in de BVE-sector. Voor het schooljaar 2004-2005 is in de het primair onderwijs opnieuw een vervolgmeting voor de monitor uitgevoerd.

In 1997 werd de Wet Evenredige Vertegenwoordiging (WEV) van kracht. Onderwijsinstellingen waar het aandeel van vrouwen in leidinggevende functies lager is dan het aandeel van vrouwen in de sector als geheel werden verplicht een plan op te stellen met streefcijfers en maatregelen om het aandeel vrouwen te bevorderen. Met deze meting is nagegaan of de planverplichting daadwerkelijk heeft geleid tot een betere vertegenwoordiging van vrouwen in leidinggevende functies. In het primair onderwijs heeft de WEV een bevorderend effect gehad op het aandeel van vrouwen. In de andere onderwijssectoren (VO, BVE, HBO en WO) heeft de WEV niet geleid tot een (aantoonbare) toename van het aandeel van vrouwen in leidinggevende functies.

Hoe kunnen we de maatschappij zo organiseren dat mensen werk en privé makkelijker kunnen combineren? In de afgelopen vier jaar is in het kader van de Stimuleringsmaatregel Dagindeling, in 140 experimenten naar oplossingen gezocht. Eén van de experimenten betreft de invoering van combifuncties. Dit zijn functies waarbij werken in onderwijs, opvang en de sector vrije tijd gecombineerd worden. Regioplan heeft een onderzoek uitgevoerd naar de behoefte aan combifuncties, de kansen en de knelpunten die zich hierbij aandienen en de consequenties van combifuncties voor taak- en opleidingsprofielen.

In opdracht van het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt zijn ruim 2000 personeelsleden op VMBO-scholen en scholen voor praktijkonderwijs ondervraagd over hun opleiding, bevoegdheden, arbeidsverleden, toekomstperspectief, en motivatie om in het VMBO en PRO te werken.