In opdracht van het ministerie van OCW heeft Regioplan een onderzoek verricht naar de positie van ex-Oalt-leraren. In verband met het stopzetten van de bekostiging van het Oalt-onderwijs per 1 augustus 2004 is een sociaal plan opgesteld om zoveel mogelijk ex-Oalt-leraren voor het onderwijs te behouden. Het onderzoek onder werkgevers van deze leraren laat zien dat meer dan de helft werkloos is geworden. Eén derde heeft een functie bij het eigen bestuur gekregen.

In mei 2000 is in het deelconvenant ‘Verzuimbegeleiding en reïntegratie primair en voortgezet onderwijs’ door de verschillende partners op de onderwijsarbeidsmarkt afgesproken dat het ziekteverzuim in drie jaar tijd met één procentpunt afgenomen moet zijn ten opzichte van 1999. Personeelsverzuim legt immers, in verband met de noodzaak tot vervanging, een grote financiële druk op de middelen die scholen, het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en het Vervangingsfonds tot hun beschikking hebben. Bovendien is bij een krappe arbeidsmarkt een zo optimaal mogelijke aanwending van het arbeidspotentieel van groot belang. Het Ministerie en het Vervangingsfonds willen daarom jaarlijks inzicht in het verzuim binnen het onderwijs. Daartoe worden jaarlijks een aantal kengetallen vastgesteld. Deze publicatie gaat in op de verzuimkengetallen over het jaar 2002. Behalve de landelijke cijfers worden er ook kengetallen gepresenteerd die zijn uitgesplitst naar verschillende achtergrondkenmerken van werknemers en scholen.

Het ziekteverzuim onder leraren is vorig jaar gestegen. Dat blijkt uit een onderzoek van Regioplan Onderwijs en Arbeidsmarkt in opdracht van het ministerie van OCenW en het Vervangingsfonds. In dit onderzoek is onder andere het verzuimpercentage in het primair en voortgezet onderwijs berekend. Dit percentage geeft aan welk deel van de werktijd verloren is gegaan wegens verzuim van werknemers. In het basisonderwijs liep het verzuimpercentage op tot 8,7% (was 7,8% in 1998), in het voortgezet onderwijs tot 7,4% (7,0% in 1998) en in het speciaal onderwijs tot 9,4% (8,4% in 1998). Leraren meldden zich minder vaak ziek, maar als ze ziek waren bleven ze dat, behalve in het speciaal onderwijs, langer. De verzuimcijfers hebben betrekking op de periode 1 januari tot en met 31 december 1999.

Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en het Vervangingsfonds hebben behoefte aan nauwkeurige informatie over het verzuim in het onderwijs. Daarom laten zij hier jaarlijks een grootschalig onderzoek naar uitvoeren. In dit rapport worden verschillende verzuimcijfers over 2003 en de daaraan voorafgaande jaren beschreven. De cijfers worden uitgesplitst naar een aantal achtergrondkenmerken. In 2003 is het verzuimpercentage onder personeel in het onderwijs weer gedaald. Het ziekteverzuim is in het voortgezet onderwijs lager dan in het basis- en speciaal onderwijs. Ziekteverzuim blijkt met name onder jongere werknemers en onder mannen wat minder vaak voor te komen.

In het kader van de raamovereenkomst van VF/BGZ met de vier grootste arbodiensten in het onderwijs voert Regioplan jaarlijks een onderzoek uit naar de kwaliteit van de arbozorg in het primair en voortgezet onderwijs. Deze tweede meting in de reeks bestaat uit een grootschalige enquête onder directies en werknemers in het onderwijs en interviews met vertegenwoordigers van arbodiensten. Het onderzoek geeft inzicht in het gebruik het basiscontract, het oordeel over de dienstverlening, de verzuimbegeleiding, de periodieke evaluatie, de communicatie met de arbodienst en het gebruik van aanvullende diensten.

Deze rapportage is een verslag van een inventariserende belronde onder besturen. Hen is gevraagd naar de vacaturevulling in het primair onderwijs bij de start van het schooljaar. De belronde heeft tot doel om het ministerie enig inzicht te verschaffen in de vacaturevervulling van het aankomende schooljaar. Het rapport bevat geen cijfermatige gegevens, maar geeft een indruk van de situatie op de arbeidsmarkt waaruit enkele algemene tendensen zijn af te leiden.

Regioplan verrichtte onderzoek naar de uitstroom van personeel in het primair en voortgezet onderwijs en de BVE-sector. Door middel van een analyse van personeelsgegevens is inzicht verkregen in de toename van het aantal personeelsleden dat de beroepsgroep verlaat, de absolute hoogte van de uitstroom en de achtergrondkenmerken van de uitstromers. Daarnaast is de uitstroom in het onderwijs vergeleken met die in andere, verwante sectoren.

Eind 2001 is een inventariserend onderzoek afgerond waarbij bekeken is welke bijdrage het (post) HBO/WO kan leveren aan het herkennen, voorkomen en verminderen van arbeidsrisico’s. Er is gesproken met respondenten binnen Arbo-kennisinstellingen, ondersteunende instellingen, bedrijven en opleidingen. Het doel van het onderzoek was om te beschrijven in hoeverre er aandacht wordt besteed aan Arbo in het hoger onderwijs en hoe de ideale invulling van dit thema in de curricula vorm zou kunnen krijgen. Daarnaast heeft het onderzoek geleid tot een aantal concrete aandachtspunten die een eerste aanzet kunnen zijn voor beleid dat gericht is op het inbrengen van het thema Arbo in het hoger onderwijs.

In het voortgezet onderwijs heeft in het schooljaar 1999-2000 een nieuwe meting plaatsgevonden van het langlopend onderzoek naar de vervulling van reguliere en vervangingsvacatures in het onderwijs. In het rapport wordt de toegenomen spanning op de arbeidsmarkt voor leraren bevestigd. Tevens wordt er onder andere ingegaan op de verschillen die zich voordoen tussen de regio’s, tussen de scholen in de grote steden en daarbuiten en tussen de verschillende onderwijstypen.

De arbeidsmarkt voor onderwijsgevenden is jarenlang gekenmerkt geweest door een overschot aan leraren en docenten. De laatste jaren is dit overschot omgeslagen in een tekort. Scholen krijgen hun vacatures moeizaam en steeds vaker zelfs geheel niet vervuld en bij vervangingsvacatures zijn de tekorten alleen nog maar groter. Deze tekorten zijn niet gelijkmatig verspreid over alle scholen. Bepaald type scholen en bepaalde regio’s hebben meer problemen dan andere. Het ontstaan van vacatures heeft voor een groot deel te maken met de voortschrijdende vergrijzing en de toenemende mobiliteit van leraren. Leraren blijven niet meer op dezelfde school, maar wisselen zowel in de vakantie als tijdens het schooljaar van baan. Zij-instromers zijn er nog maar weinig en vormen slecht een druppel op een gloeiende plaat.

Regioplan houdt via een aantal monitoronderzoeken, in opdracht van het ministerie van OCenW, de tekortenproblematiek in het primair en voortgezet onderwijs, alsmede in de BVE-sector nauwkeurig in de gaten. Als onderdeel van die monitor beschrijft deze publicatie de situatie in het voortgezet onderwijs in het schooljaar 2000-2001.