Dag van de Vluchteling

Morgen is het de dag van de vluchteling. We staan deze dag niet alleen stil bij alle ontheemde mensen die momenteel vluchten, maar ook bij vluchtelingen die in Nederland wonen en een verblijfsvergunning hebben (statushouders). Want alhoewel zij niet meer op de vlucht zijn, moeten zij te midden van een internationale pandemie met alle economische gevolgen van dien een nieuw bestaan op zien te bouwen. Dat is niet gemakkelijk.

Daarom is het goed om morgen nog een keer stil te staan bij elementen die succesvol zijn gebleken bij arbeidstoeleiding en duurzame participatie van statushouders. Dit doen we voor drie partijen, namelijk voor gemeenten, maatschappelijke organisaties en werkgevers. Aan het einde benadrukken we waarom het – juist nu – zo belangrijk is om de aandacht niet te doen verslappen.

Elementen die succesvol zijn gebleken bij arbeidstoeleiding en werkbehoud van vluchtelingen

Voor gemeenten: snelle start met integrale trajecten en aandacht voor gezondheid
Een snelle start met integrale trajecten, waarin gelijktijdig wordt gewerkt aan de ontwikkeling van Nederlandse taal, werknemersvaardigheden en vakvaardigheden (ook duale trajecten genoemd), is een belangrijk element gebleken bij een succesvolle aanpak van gemeenten om de participatie van statushouders te bevorderen. Daarbij moet de statushouder intensief worden begeleid door een team van gespecialiseerde professionals (vaak ‘klantmanagers’ genoemd) met een lage caseload.

Ook is het belangrijk dat klantmanagers rekening houden met eventuele gezondheidsproblematiek. Immers, participatie en gezondheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden: gezondheid is nodig om te participeren, maar andersom kan inactiviteit ook negatieve gevolgen voor de gezondheid hebben. In 2019 heeft Regioplan een onderzoek gepubliceerd naar elementen die belangrijk zijn bij de begeleiding van statushouders met gezondheidsklachten richting participatie. Dit zijn onder meer: handelingsvrijheid van professionals, deskundigheidsbevordering en intervisie voor het signaleren van gezondheidsproblematiek en het kennen van de sociale kaart. Daarbij is het enorm belangrijk dat professionals een vertrouwensband opbouwen zodat statushouders hierover durven te praten.

Voor maatschappelijke organisaties: de kracht van nieuwkomers staat centraal in een integrale aanpak
Werkzame elementen in de arbeidstoeleiding van statushouders zijn onder andere integrale trajecten, intensieve begeleiding, een focus op individuele competenties en maatwerk. Deze elementen komen terug in vijfendertig trajecten die met subsidie van Instituut GAK worden uitgevoerd door maatschappelijke organisaties in Nederland. De projecten richten zich onder meer op culturele werknemersvaardigheden en sollicitatievaardigheden, een sociaal en professioneel netwerk en het taalniveau. Ook wordt aandacht besteedt aan competenties, talenten en doelstellingen van statushouders, zodat gezocht kan worden naar een duurzame ‘droombaan’ in plaats van een kortstondige ‘broodbaan’. Wij evalueren deze projecten.

Voor werkgevers: verankeren diversiteitsbeleid
Arbeidstoeleiding vanuit gemeenten en maatschappelijke organisaties is noodzakelijk, maar niet voldoende om statushouders aan een (duurzame) baan te helpen. Bedrijven moeten hun deuren openzetten voor deze groep én hun beleid zo inrichten dat statushouders zich welkom en betrokken voelen bij het bedrijf. Met andere woorden: werkgevers moeten diversiteit en inclusie nastreven en verankeren in hun beleid. Maar hoe veranker je dat?

Uit ons onderzoek onder bedrijven die het Charter Diversiteit ondertekend hebben, blijkt dat bedrijven allereerst een gerichte visie, doelstellingen en een businesscase moeten formuleren over diversiteit en inclusie. Daarnaast moet er binnen het bedrijf iemand zijn die formeel ‘probleemeigenaar’ of verantwoordelijk is voor dit onderwerp – iemand die voldoende middelen en tijd tot zijn beschikking heeft om het onderwerp constant te agenderen. Verder moeten de top en leidinggevenden zich betrokken voelen. Voor statushouders is het bovendien belangrijk om een mentor of buddy binnen het bedrijf te hebben (anders dan een leidinggevende): iemand die ze wegwijs kan maken in de Nederlandse arbeidscultuur en die ze kan helpen met het verder ontwikkelen van culturele werknemersvaardigheden.

Juist nu: hou de aandacht vast

De afgelopen jaren is er door gemeenten, maatschappelijke partijen en een aantal bedrijven veel geïnvesteerd in arbeidstoeleiding en werkbehoud van statushouders. De initiatieven begonnen hun vruchten af te werpen, zij het overwegend in de vorm van kleine en tijdelijke banen. We moeten voorkomen dat deze successen door de coronacrisis en de aankomende economische recessie, die statushouders naar verwachting onevenredig hard zal raken, verloren gaan. Het is daarom van groot belang dat dat gemeenten, maatschappelijke organisaties en werkgevers bovengenoemde werkzame elementen – juist nu – vasthouden.

Gelukkig zien we dat partijen nu al bezig zijn om een nieuwe weg te vinden in de veranderende maatschappij, bijvoorbeeld in hun wijze van ondersteuning (meer digitaal) en in de keuze voor perspectiefrijke sectoren. Wij juichen deze initiatieven toe en denken graag met partijen mee over mogelijkheden en een verdere invulling hiervan. Het is namelijk enorm zonde als we deze groep als gevolg van de coronacrisis ‘kwijtraken’, omdat zij onze samenleving veel te bieden in termen van menselijk kapitaal, inzet en talenten.

Meer informatie?

Neem contact op met onze collega Jeanine.